چگونه می توان معیار های منفی و مستقیم (مانند هزیته) را در نرم افزار Expert choice مورد ارزیابی قرار داد؟و TOPSIS ..

سلام، 

با تشکر از توجه مهندسین صنایع و مدیریت ها و.. که به بهینه و بهبود ، تصمیم گیری علاقه نشان می دهند در همه زمینه ها ، ما در آینده اگر وقت شود به موارد ، تخصص ها و رشته های مختلف که باید مهندسین صنایع در آنها وارد شوند زیرا نیازمند مدیریت ارشد و استراتژیک ، بهینه سازی استفاده از منابع ، اقتصاد مهندسی و حداکثر نمودن سود ، شناخت و کسب اطلاعات درست دارند را یک به یک معرفی می کنیم از اولین رشته ها که بدون مهندسی صنایع درجا می زنند و بهبود و ترقی آن در کشورهای پیشرفته و توسعه یافته مهندسی صنایع است به کشاورزی و سیستم آب رسانی ، صنایع غذایی شامل تولید جمع آوری و عرضه مقرون به صرفه ، دامپری شامل ایجاد چرخه بهینه در گردش فرآیند برای ارزان شدن تولید ، راه و ترابری ، ساخت بهینه جاده و سیستم های حمل و نقل ، ساختمان و شهر سازی استفاده از الگوهای مناسب برای استفاده از مسکن ؛ صرفه جویی انرژی و امنیت بیشتر ، .. همه نیازمند آمار و اطلاعات ، ارگونومی و اقتصاد مهندسی پیشرفته رشته مهندسی صنایع دارند.

حال ما در هریک از موارد فوق می خواهیم بهترین تصمیم گیری ، بهینه را داشته باشیم . بعد از فرمول بندی ، ایجاد معادله مناسب باید معادله را حل یا به کمک نرم افزارها جواب مناسب را بیابیم . در بیشتر کتاب ها و .. مسئلههای حل شده بسیار ساده و بی مصرف هستند . در حالیکه در شرایط واقعی مسائل بسیار پیچیده تر می شوند ، داشتن موارد منفی ، متغییرهای وابسته و .. . حال ما با همان مثال ساده انتخاب اتومبیل مناسب توضیح خود را شروع می کنیم . چگونه موارد منفی مثل هزینه ها را در تصمیم گیری دخالت دهیم ، وارد کنیم .

 فرض می کنیم می خواهیم سه ماشین مدل سمند ، بنز ، تویوتا خریداری کنیم . عوامل موثر بر خرید عبارتند از قیمت اولیه ، قیمت هزینه بنزین مصرفی ، هزینه تعمیرات نگه داری . این مسئله به صورت ساده  زیر فرموله می شود :

Z = 4a + 6c + 3b

 همانطور که دیده می شود همه مثبت هستند . در واقع در برنامه ریزی خطی و معادله نویسی مسئله مشکل ، تمام محاسبات یک جنس و یک حالتی مثبت در نظر گرفته می شود. این همان راه حل اول است . مثل آنکه تمام دو طرف معادله را در یک منفی 1 ضرب نموده باشم. در واقع این مثال ساده همان مثال ، روش اول محاسبه معیارهای منفی در تصمیم گیری به روش های مورد استفاده در اکسپرت چویس و تاپ سیز است. 

نکته ها ؛ حالا اشتباه در کپی برداری کورکورانه بوده ؛ یا اشتباه در ترجمه ، یا خلاصه نویسی .. . نویسنده یا استاد محترم تجربه و مهارت کافی در اصلاح و توضیح نداشته است. توضیح کامل تر اینچنین است.

چون در محاسبات ماتریس تصمیمگیری و .. ما روابط تقسیم و ضرب داریم منفی در منفی می شود مثبت و مثبت در منفی می شود منفی و.. کلا سیستم به هم می ریزد و مسئله در این روش ها با این نرم افزارها قابل حل نیست . چون این روش با روش سیمپلکس فرق می کند ، فکر نکنید این یه چیزی مثل سیمپلکس است . این روش یک روش کاملا متفاوت است . در این روش و برای محاسبه بهتر در بدست اوردن رنکینگ ، درجه بندی ، رتبه بندی .. بهتر است همه موارد مثبت و صحیح باشد . برای این کار روش اول همه را در یک منفی 1 ضرب کنیم ، مثل هزینه های فوق که همه مثبت می شوند . 

نکته دوم که باز هم اصلاح می شود اینکه وقتی شما هزینه ها را مثبت می کنید و بعد داده ها را به مسئله می دهید . بالاترین درجه بندی یا بالاترین اولویت جواب درست نیست. زیرا شما هزینه ها را جمع نموده اید بنابراین اشتباه معمول را نکنید . در این گونه موارد بعد از بدست آوردن درجه بندی ها ، جواب درست پایین ترین درجه رتبه بندی می باشد که نشان می دهد کدام کم هزینه تر ، بهترین تصمیم گیری است. 

روش دوم :

البته محاسبات به این سادگی ها که استاد حفظ کرده و در جزوه ها آمده نیست . از مثال تکراری و از مد افتاده خرید ماشین به یک مثال بهتر ، پروژه اقتصادی می رویم . در یک پروژه اقتصادی ما نمی توانیم کل معادله را در یک منفی ضرب کنیم یا همه را یکدست کنیم زیرا معادله شامل مثبت و منفی با هم است. شما مبلغی سرمایه گذاری می کنید منفی ، مبلغی سود می کنید مثبت ، درصدی مالیات می دهید منفی ، درصدی بخشودگی و یارانه می گیرید مثبت و.. حال چگونه باید این مسائل را به گونه ای درست آماده نمود تا قابل وارد نمودن به نرم افزارها باشد. اول مسئله را ساده کنید ، واحد ها را کاهش دهید تا جواب مسئله ملموس تر شود مثلا میلیون ها را به هزار تبدیل کنید ، در مسائل پیچیده متغییر ، متغییرها را بر حسب هم محاسبه کنید مثلا هزار واحد سرمایه گذاری را با 2 درصد مالیات و 16 در صد سود به مقادیر عددی هزار ، 20و 160 و.. تبدیل کنید. سپس به اولویت کاری خود مسئله را حل کنید .

اولویت اول : ما بخش خصوصی هستم و هر کاری که می کنیم سود دارد ، و برای گرفتن وام ها و نشان دادن بیشتر هزینه ها برای کاهش مالیات و.. پول اصلا مهم نیست ، مسئله سود است. بنابراین تمام مسئله را یک طرفه حل می کنیم . چون مثل شاه عربستان سعودی فلوس موجود ، همه هزینه ها و منفی ها را ، پرداختی ها را از معادله حذف و فقط معادله را بر حسب سودها و دریافتی ها دوباره نویسی می کنیم . مسئله مثبت می شود و قابل حل مثل همه .

اولویت دوم : ما بخش دولتی ، تعاونی ، شبه دولتی هستم و نفت خیلی ارزان شده ، خرج و دخل نمی خواند و فلوس لا موجود . در این حالت برای تبلیغ و نشان دادن اینکه ما می توانیم ، یک طرحی که کم ترین هزینه را داشته باشد را انتخاب کنیم تا در آینده وزیر کلنگ یا تاسیس آن را افتتاح کند . در این حالت همه درآمدها ، دریافت ها را حذف و معادله را بر اساس هزینه ها و پرداختی ها منفی ها دوباره نویسی می کنیم . یا مثبت در نظر می گیریم یا کل معادله را در یک منفی 1 ضرب و سپس مثل روش اول محاسبه می کنیم . جواب پایین ترین رتبه کمترین هزینه برای جناب وزیر است.

اولویت سوم: اولیویت سوم مخصوص جوامع پیشرفته منطقی و توسعه یافته است. از این خط پایین تر فقط و فقط مخصوص مهندسین صنایع و کارشناسی ارشد اقتصاد می باشد. هدف ما از هر فعالیت اقتصادی چشم همسایه را کور کردن یا عربده کشیدن که اییییینننه و دست تکون دادن و لبخند زدن ما قله های افتخار را فتح کردیم که نیست. هدف به دست آوردن بیشترین سود با کمترین هزینه و زحمت برای رسیدن به رفاه و آسایش خودمون ، خانوادمون ، شهرمون ، استانمون ، کشورخودمون است . یعنی بیشترین نسبت بازگشت سرمایه ، نصب سود به سرمایه گذاری . شما می توانید از تقسیم هر اولویت بالا بر هم به این نتیجه برسید. فرض سه پروزه اقتصادی دارای رتبه از 100 مقابل در هزینه است الف 53 ب 37 ج 10 و در سود دریافتی الف 36 ب 39 ج 26 است . بازگشت سرمایه ج 26 به 10 را اگر محاسبه کنید احتمالا بهترین نسبت را خواهد داشت. چون کل مجموع ها 100 و یا نسبت ها 1 است و .. این روش تقریبا جواب بهینه کل را نشان می دهد. 

روش سوم : 

با این روش از ابتکار مهندس درویشی استفاده کنید . استفاده از عدد کمکی . البته این عدد کمکی با اون عدد کمکی که برخی به معادله اضافه می کنند . مثلا می گویند 100 واحد به طرف چپ معادله اضافه می کنیم . بعد مسئله را حل می کنند که توش چندین بار ضرب و تقسیم و.. چپ و راست کردن هم دارد و در آخر می گویند از جواب 100 تای اول را کسر می کنیم . فرق می کند. ما اونقدر نابغه نیستم .

فرض کنید یک خودرو می خواهید بخرید ، هزینه های خرید اولیه منفی است ولی شما یک بودجه ثابت دارید . 1000 واحد پولی و بنز 800 واحد سمند 640 واحد و تویوتا 754 واحد هزینه می برد که منفی است . حال در کل معادله مفروض شما فقط همین مورد منفی است که اگر مثبت شود می توانید مسئله را مستقیم به نرم افزار وارد کنید. محاسبه کنید مقدار باقی مانده سرمایه یعنی به جای هزینه منفی 800 واحد برای بنز بگذارید 200 مثبت واحد باقی مانده . و به همین روش شما ماهیانه 20 واحد می توانید هزینه بنزین کنید مقدار باقی مانده پول را جایگزین مقدار منفی هزینه ماهیانه بنزین برای 50 کیلومتر هر خودرو کنیدو.. موفق باشید. 

به همین روش در سرمایه گذاری های اقتصادی ، در یافتن بهینه خطوط تولید که پرت ، دوباره کاری و.. هزینه و منفی هستند و.. استفاده کنید. من شخصاً با همین روش یافتن مورد تصمیم گیری بهینه خط تولید با استفاده از عامل های متفاوت نظیر تکنولوژی یا ماشین یا کارگر ماهر با هزینه های مختلف را حل کردم خیلی عالی جواب می دهد . چند نکته فوت هم دارد که متاسفانه وقتی مقاله ارائه دادم ، مقاله ما مورد قبول جشنواره کنفرانس بین المللی صنایع قرار نگرفت و جواب ردی هم به ما ندادند . بررسی که کردیم چی شد؟ گفتند اصلا شما مقاله ای نداده بودید؟!؟! البته گم که نمی شود . هیات داوران واساتید محترم هم دزد مقاله نیستند اشتباهاً یکی گذاشت تو جیبش و یادش رفت پس بده . در این مقاله اثبات آن بدون توضیح کامل وجود داشت و فقط یک فوتش را اینجا به بقیه یاد می دهم .

چون در معادلات واین روش های حل وتصمیم گیری ما تقسیم هم داریم و امکان مبهم شدن در برخی معادلات وجود دارد . در این روش ابتکاری هیچ وقت عدد شما نباید صفر شود ، بهتر است صفر نشود . مثلا اگر شما 800 واحد پولی دارید و خرید شما هم 800 واحد در یکی از انتخاب ها است . در این معیار فرض سرمایه اولیه را 801 واحد و بیشتر کنید تا باقیمانده سرمایه 1 مثبت شود نه صفر یا منفی و همه دیگر معیارها را نیز با همین مقدار تبدیل کنید. تا منفی و صفر نداشته باشید. 

در پایان ، اگر کسی سوال داشت ، سوال درست ومشخص بپرسد که ما هم درست و مشخص جواب بدهیم . این راهنمایی عمومی خواستن ، درباره جامع و.. که نمی شود. مورد را سوال کنید . مشخصات خودتون را هم درست بگویید . ما اگر بدانیم شما چه تخصص ورشته ای دارید بهتر جواب می دهیم ، من کل کتاب های مدیریت دولتی و این دکتر علاقه بند یا کل کتاب های بازرگانی ، تعدادی از کتاب های آبیاری کشاورزی و.. را خوانده ام . اگر از رشته خود خجالت می کشید انصراف بدهید اگر نمی کشید درست خودتان را معرفی کنید. این اسامی جوادی و مممد آبادی و.. که نمی شود اسم استاد . اسم استاد را با درجه اش و  دانشگاه محل تدریس اعلام می کنند. زیاد هم با هم فرق نمی کنند . درست مکاتبه کنید. یک چند نفری هم ایمیل دادن که حالا اشتباه دادن چت می کنند غلط املایی داشت نمی دانم ولی یاهو گفت چنین ایمیلی وجود ندارد . ایمیل درست خودتون را بدهید مگه مریض هستید.